Mail:info@tayinciler.com

1-) Tarihi Doku

Tarih boyunca Amida, Amid, Kara-Amid, Diyar-Bekr, Diyarbekir ve Diyarbakır adlarını alan ve Güneydoğu Anadolu bölgesinin orta bölümünde, Elcezire denilen, Mezopotamya'nın kuzey kısmında bulunan Diyarbakır Anadolu’nun kadim şehirlerinden biridir. İlk olarak Paleolitik ve Mezolitik devirlerde iskân alanı olarak kullanılmaya başlanan yörenin  ilk medeni ahalisi Hurrilerdir. Daha sonra bölge Asur, İskit, Med, Pers, Makedon, Roma ve Bizans devletlerinin hakimiyeti altına girmiştir. 639 yılında İslam ordularının fethettiği Diyarbakır, 750 yılına kadar Emevilerin, 869 yılına kadar Abbasilerin ve daha sonra da Mervanilerin hâkimiyetinde kalmıştır. 1085 yılında Mervani hakimiyetine son veren Büyük Selçukluların idaresine giren Diyarbakır'a, daha sonra sırasıyla Suriye Selçukluları (1093-1097) İnanoğulları (1097-1142), Nisanoğulları (1142-1183) ve Artukoğulları (1183-1232) egemen olmuştur.  Artukoğulları döneminde önemli imar faaliyetleri dışında kültürel faaliyetler de geliştirilmiştir. Bu dönemde Diyarbakır surlarının büyük bir kısmı onarım görmüş ve bu onarımlara dair kitabeler surlar üzerine işlenmiştir.  Diyarbakır’daki Artukoğulları egemenliği 1232 yılında sona ermiş sonrasında sırasıyla; Eyyübiler (1232-1240), Anadolu Selçukluları (1240-1302), Mardin Artukluları (1302-1394), Timur (1394-1401) ve Akkoyunlular (1401-1507) Diyarbakır’a egemen olmuştur. Yavuz Sultan Selim döneminde 1515 yılında Osmanlı hakimiyetine giren Diyarbakır büyük bir eyaletin merkezi haline getirilmiştir.

 

2-) Konum, Coğrafi Yapı, Komşu İller, Nüfus

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan Diyarbakır, doğuda Batman ve Muş; güneyde Mardin, batıda Şanlıurfa, Adıyaman ve Malatya; kuzeyde Elâzığ ve Bingöl illeri ile komşudur. Yüzey şekilleri oldukça sade olduğu Diyarbakır, çevresi yüksekliklerle kuşatılmış ortası çukur bir havza durumundadır. Diyarbakır havzası olarak bilinen bu çukuru batı-doğu doğrultulu geniş Dicle Vadisi oluşturmaktadır. Kuzeyden Güneydoğu Toroslar yayı ile kuşatılmış olan Diyarbakır’ın % 37 oranında dağlar, %31 oranında ovalarla kaplıdır. Ovalar tarıma elverişli ve verimlidir. Bu verimli topraklar Güneydoğu Anadolu’nun Nil’i olarak kabul edilen Dicle Nehri ve kolları tarafından sulanmaktadır.

Diyarbakır İzmir’e 1425  km, İstanbul’a  1359 km ve Ankara’ya  906  km mesafede yer almaktadır. TUİK verilerine göre 2019 yılı sonu itibariyle il genel nüfusu 1.756.353 olarak tespit edilmiştir. Büyükşehir olan Diyarbakır’ın, merkez ilçeleri Bağlar, Sur, Yenişehir ve Kayapınar dahil olmak üzere Bismil, Çermik, Çınar, Çüngüş, Dicle, Eğil, Ergani, Hani, Hazro, Kocaköy, Kulp, Lice ve Silvan olmak üzere 17 İlçesi, 1.047 mahallesi bulunmaktadır. 

 

3-) İklim ve Bitki Örtüsü

Sert bir kara ikliminin hüküm sürdüğü Diyarbakır’da yazları çok sıcak geçer fakat kışları Doğu Anadolu Bölgesi kadar soğuk geçmez. Bunun başlıca nedeni Güneydoğu Toroslar yayının kuzeyden gelen soğuk rüzgârları kesmesidir. Kuzeydeki dağların eteklerine doğru gidildikçe yağışlar da artar. Güneydoğu Toroslar yayının kuzeyden gelen soğuk rüzgârları kesmesi ve son yıllarda yapılan barajların (Karakaya, Atatürk, Dicle ve Kral Kızı barajları) oluşturduğu yapay göletler, geniş buharlaşma yüzeyleri oluşturmaktadır; bu nedenle, Diyarbakır Havzası’nın kuru havasının nisbî neminde artış ve ikliminde yumuşama olmuştur.

Diyarbakır'ın bitki örtüsü Güneydoğu Anadolu'nun doğal bitki örtüsü olan bozkırdır. Bozkır bitki örtüsü içinde otsu bitkiler daha fazladır. Bunlar ilkbaharda kısa bir süre içinde yeşerip çiçeklenir, ama yağışların kesilmesiyle yaz başında kururlar. Çevredeki dağlar, yer yer meşe ormanlarıyla kaplıdır. Diyarbakır topraklarının % 33’ü orman ve fundalıklarla, % 40’ı ekili arâzi ve % 22’si çayır ve mer’alarla kaplıdır. İlkbaharda her yer yemyeşildir. Yaz aylarında ise dere kenarları dışında her yer bozkırdır.

 

4-) Ekonomi

Diyarbakır ekonomisinin temeli tarım, hayvancılık ve sanayiye dayanmaktadır. Diyarbakır’daki geniş tarım arazileri yöre halkının önemli geçim kaynaklarının başında gelmektedir. Brüt gelirin % 40’ı tarımdan ve % 10’u sanayiden temin edilir. Burada yetişen başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, kırmızı mercimek, nohut ve pamuktur. Son yıllarda sebzecilik çok gelişmiştir. Başta karpuz olmak üzere kavun, hıyar, domates, patlıcan, biber, fasulye, kabak ve taze soğan yetişir. Diyarbakır karpuzu ve kavunu iri olduğu gibi, çok lezzetlidir. Türkiye’de yetişen karpuzun % 10’a yakını ve kavunun % 5’i Diyarbakır’da yetişir.  Lice ve Kulp ilçeleri Türkiye’nin ipek kozası üretiminde öncü bölgelerinden olup, toplam ülke üretiminin ⅓’ü buralardan sağlanmaktadır. Bunların yanı sıra, Türkiye’nin en zengin petrol yatakları da Bismil ilçesinin sınırlarında yer almaktadır. Hazro ilçesinde de linyit çıkarılır. Ergani’de bakır madeni vardır. Son yıllarda en büyük gelişim inşaat sektöründe görülmektedir.

 

ULAŞIM

 

1-) Karayolu

Geniş bir kara yolu bağlantısı bulunan Diyarbakır kara yollarının kavşak noktasındadır. Ankara-Kayseri-Malatya-Elazığ-Diyarbakır Karayolu ve diğer yan yollarla birçok ile ulaşım sağlanmaktadır. Bu nedenle neredeyse Türkiye’nin her tarafından şehre doğrudan otobüs seferleri düzenlenmektedir. Şehir merkezine 4 km mesafedeki Otogara özel araç veya minibüs ve belediye otobüsleriyle ulaşım sağlayabilirsiniz.

 

Diyarbakır Otogarı:  Talaytepe Mahallesi, 21000 Kayapınar/Diyarbakır

Tel: 0 (412) 222 15 50

 

2-) Demiryolu

Diyarbakır demir yolu ağı bakımından gelişmiş bir şehirdir. Diyarbakır Tren İstasyonu’nda Adana-Elazığ arasında her gün  işleyen Fırat Ekspresi ve Ankara-Kurtalan-Ankara arasında haftanın 5 günü işleyen Güney Kurtalan Ekspresi durmaktadır. Bunun haricinde Diyarbakır-Batman arasında bölgesel tren seferleri yapılmaktadır. Şehir merkezine 2 km mesafedeki Otogara özel araç veya minibüs ve belediye otobüsleriyle ulaşım sağlayabilirsiniz.

 

Diyarbakır Tren Garı: Şehitlik Mah.  21010 Yenişehir/Diyarbakır

Tel: 0 412 226 63 92

 

3-) Havayolu

Diyarbakır’da 1998 yılında hizmete açılan Diyarbakır Havaalanı bulunmaktadır. Diyarbakır’a düzenli olarak Ankara, İzmir ve İstanbul’dan; haftanın belirli günlerindeyse Bursa, Antalya ve Adana'dan uçuşlar bulunmaktadır. Diyarbakır Havaalanı, şehir merkezine 6 km uzaklıkta olup havaalanından kent merkezine HAVAŞ servisleri ve belediye otobüsleri ile ulaşım sağlanabilir. 

 

Diyarbakır Havalimanı: Ağaçgeçit Mah.  Kamışlı Blv, 21090 Bağlar/Diyarbakır

Tel:  0 412 233 27 19 

 

Şehrin Meşhur Yönleri

9000 yıllık köklü geçmişi ile Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerinin geçiş bölgesinde yer alan Diyarbakır tarihi ve doğal güzellikleri kadar yemek kültürü ile de marka olmuştur.  Diyarbakır Surları, Hevsel Bahçeleri ve Dicle Köprüsü gibi tarihi yerleriyle meşhur olmanın yanı sıra ciğer kebap ve burma kadayıfı gibi lezzetleri ile de marka haline gelmiş olan bir şehirdir. 

 

Yöresel Ürünler ve Yapılabilecek Alışverişler 

Diyarbakır'ı gezip gördükten sonra dönüşte kendinize, ailenize ve sevdiklerinize hediye almak isterseniz sizi memnun edecek miktarda yöresel ürün bulacaksınız. Geleneksel el sanatları içerisinde kuyumculuk, ipekçilik ve bakırcılık önde geldiğinden özellikle hasır bilezik, kişmiş gerdanlık ve gümüş işlemeli nalın alınabilecek yöresel hediyeliklerin başında gelmektedir.

 Ayrıca Köylerden el dokuması halı ve kilim üretimi yapıldığından buralardan kaliteli hali ve kilim; Gazi Caddesi’ndeki Peynirciler Pazarı’ndan Şehrin meşhur örgü peyniri alınabilir. Diyarbakırlıların Sipahi Pazarı olarak adlandırdığı Bakırcılar Çarşısı’ndan bakırdan yapılan el emeği ürünleri görebilirsiniz.

 Bunun yanında Diyarbakır’ın meşhur kadayıfçılarından burma kadayıf alıp sevdiklerinize götürebilirsiniz.